درخت سیب یکی از محصولات مهم باغبانی در ایران است که نیاز به مدیریت مناسب تغذیه دارد.کوددهی درخت سیب موضوع مهمی برای تغذیه ی آن است. یکی از دغدغه های عمده باغدارانی که در کار پرورش درخت سیب مشغول هستند انتخاب بهترین کود برای درخت سیب می‌باشد. نه تنها درخت سیب بلکه تمامی درختانی که از آن ها برداشت میوه انجام می‌گردد, در کنار نگهداری های متداول مانند هرس کردن و آبیاری نیاز زیادی به تامین انرژی دارند. برای تامین انرژی باید عناصر اصلی و ریزمغذی مورد نیاز درختان فرآهم شود.در این مقاله از بایوگانو خصوصیات درخت سیب همچنین انواع کودها،مراحل کوددهی، روش تشخیص کمبود کود و مزیت هر یک از کود ها روی سیب را مورد بررسی قرار می دهیم تا بدین طریق شما بتوانید با کیفیت ترین کود را در اختیار درختانتان قرار داده و بهترین محصول ممکن را از آن ها برداشت نمایید.
در هر مرحله، کوددهی روش خاص خودش را دارد. همچنین میزان استفاده از کود و نسبت های مورد نیاز متفاوت است. شیوه ی استفاده از کود نیز ممکن است متفاوت باشد. کوددهی درخت سیب نیازمند درک عمیق نیازهای تغذیه ای درخت و آشنایی با نقش کودها در ارتقای رشد سالم و عملکرد بالا است. کوددهی به‌موقع و مناسب کیفیت و کمیت میوه را افزایش می‌دهد و مقاومت درختان را در برابر آفات و بیماری‌ها بالا می‌برد. . استفاده ی نادرست از کود می تواند به درختان آسیب بزند. کودی که در هر مرحله استفاده می شود باید با آزمایش و تحقیق انتخاب شود و مورد حساسی است.
تغذیه درخت سیب در طی چند مرحله اصلی در زمانهای مختلف صورت میگیرد:
به طور معمول کشاورزان پس از برداشت میوه هیچ برنامه تغذیه مناسبی برای تامین نیاز های غذایی درختان در نظر ندارند و درختان را به حال خود رها می کنند. این در حالی است که تا حد زیادی توانایی رشد اولیه جوانه ها و تشکیل میوه در فصل بهار به ذخیره سازی عناصر غذایی در سال قبل بستگی دارد .درختان پس از پایان دوره باردهی ، تمام توان خود را صرف تقویت جوانه های زایشی می نمایند تا گلدهی و میوه دهی مناسبی در سال آینده داشته باشند. در نتیجه کوددهی پس از برداشت درختان با استفاده از ترکیبات فروت ست یک مرحله بسیار مهم است که باید در برنامه تغذیه هر باغبانی قرار بگیرد.
در طی محلول پاشی فروت ست، عناصر غذایی جذب شده توسط برگ ها، در سر شاخه ها و جوانه های گل ذخیره می شوند.فرآیند تولید و ذخیره سازی عناصر در درختان در پایان فصل و پس از برداشت محصول همچنان ادامه دارد اما مخازن ذخیره عناصر از میوه به جوانه ها تغییر می کند. در صورتی که درختان از تغذیه مناسب و به موقع برخوردار نشوند جوانه ها به مواد غذایی لازم دسترسی نداشته و در نتیجه این جوانه ها قادر به رشد و تولید گل نخواهند بود و در صورت تولید نیز گل ها ضعیف بوده و عملکرد بسیار پایینی خواهند داشت. افزایش غلظت عناصر غذایی در سرشاخه ها و جوانه ها ضمن تامین عناصر مورد نیاز در اوایل فصل رشدموجب افزایش مقاومت آنها نسبت به سرمای زمستانه و بهاره می گردد.
بهترین زمان برای کوددهی درختان با مواد مغذی، بعد از برداشت محصول است. برگ ها باید در وضعت مناسبی باشند یعنی کوددهی نباید پس از ریزش تمامی برگ انجام شود بلکه باید یک سوم برگ های روی درخت باقی بماند زیرا در این دوره ریشه ها در بهترین حالت برای جذب مواد مغذی قرار دارند.از مزایای محلول پاشی فروت ست پس از برداشت میوه می توان به بهبود روند تشکیل و تکامل تخمک، افزایش میزان گرده افشانی موثر در بهار سال بعد،افزایش مقاومت جوانه های گل نسبت به سرمای بهاره، تشکیل میوه سالم و افزایش میوه دهی اشاره کرد.
در دوره ی برداشت محصول تا ریزش برگ استفاده از کودهای حاوی کلسیم موجب می شود که درختان برای شکوفه دهی و رشد میوه ها در فصل آینده کلسیم مورد نیاز را ذخیره کرده و استفاده کنند.همچنین محلولپاشی عنصر بور پس از برداشت و به خصوص در اواخر زمستان (زمان تورم جوانه ها) از گرده افشانی ناقص و ریزش میوه جلوگیری به عمل می آورد.
تمامی درختان پس از پایان فصل رشد و نمو و همزمان با آغاز فصل سرما نیازمند استراحت و تجدید قوا در جهت رشد و نمو مجدد در فصل بهار هستند. در این بین درختان مثمر به دلیل تولید میوه که برای گیاه امری بسیار انرژی بر است نیازمند مراقبت های بیشتری می باشد. تامین مواد مغذی در این دوره می تواند به تقویت سیستم ریشه ای و ذخیره سازی انرژی برای فصل بهار کمک کند بنابراین مهمترین مراقبت، استفاده از کود های مناسب جهت افزایش راندمان گیاه در فصل آتی خواهد بود.
کوددهی به روش چالکود در زمستان یکی از روش‌های مؤثر و متداول برای تأمین مواد مغذی مورد نیاز درختان سیب است. چالکود یک نوع کوددهی در عمق خاک و نزدیک به ریشه است که بیشترین عناصری که برای رشد و نمو گیاه ضروری است در آن استفاده می شوند و معمولاً درصد عناصر موجود در ترکیب چالکود پایین تر از مقداری است که در فصول فعالیت درخت مورد استفاده قرار می گیرد.این روش نه تنها به تقویت سیستم ریشه‌ای کمک می‌کند، بلکه باعث بهبود ساختار خاک و افزایش قابلیت نگهداری آب نیز می‌شود. با انجام دقیق و به موقع کوددهی چالکود زمستانه و استفاده از مواد مناسب، درختان سیب برای رشد و توسعه در فصل‌های آینده آماده می‌شوند و شرایط برای تولید محصولی با کیفیت و فراوان فراهم می‌گردد.
بطور کلی به دو طریق می توان از ترکیبات چالکود استفاده کرد:
روش اول ترکیب دستی تمامی عناصر مورد نیاز گیاه با توجه به آزمایش خاک است که گاهاً پیش می آید یک عنصر به دلیل بیش بود آن در خاک حذف و یا عنصری تا دو برابر مصرف شود.
و روش دوم ترکیب مواد با کودهای کامل گرانوله مخصوص چالکود است که در بازار موجود و بصورت عمومی توصیه می شوند.
استفاده از اسید هیومیک در ترکیب چالکود باعث افزایش جذب عناصر و حفظ عناصر در طول چرخه گیاه شده و میزان هدررفت عناصر در خاک را به طور قابل ملاحظه ای کاهش می دهد . علاوه بر این استفاده از اسید هیومیک نسبت خاک و ماده آلی خاک را افزایش داده و موجب بهبود ساختمان خاک، افزایش منافذ خاک، حفظ رطوبت خاک و بهبود تهویه خاک می گردد. استفاده از اسید هیومیک در ترکیب چالکود باعث افزایش جذب عناصر و حفظ عناصر در طول چرخه گیاه می شود و باعث می شود میزان هدررفت عناصر در خاک بطور قابل ملاحظه ای کاهش یابد . علاوه بر این استفاده از اسید هیومیک نسبت خاک و ماده آلی خاک را افزایش داده و باعث بهبود ساختمان خاک، افزایش منافذ خاک، حفظ روطوبت خاک و بهبود تهویه خاک می گردد.
میزان مصرف چالکود به عوامل مختلفی بستگی دارد. این عوامل عبارتند از:
در مرحله تورم جوانه ها و قبل از گلدهی استفاده از کود های فروت ست به دلیل آنکه این کود ها حاوی ترکیبات مناسبی از عناصر ازت،روی و بر هستند موجب می شود تا عناصر غذایی مورد نیار برای سال آینده در درخت ذخیره شده و درخت برای ورود به فصل زیستی جدید آماده شود.
این عناصر به بهبود و افزایش گلدهی و تبدیل بیشتر گل به میوه کمک نموده و کیفیت بهتر محصول را به دنبال دارد. استفاده از این ترکیب در شروع فصل رویش و هنگام تورم جوانه‌ها موجب افزایش انرژی گیاه، جلوگیری از ریزش گل و تشکیل میوه‌های سالم می‌گردد.همچنین استفاده از کودهای حاوی هیومیک اسید در این مرحله به رشد ریشه و جذب بهتر عناصر غذایی از خاک برای انجام فعالیت های درخت کمک بسیار زیادی می کند.
در مرحله تبدیل گل به میوه و بزرگ شدن میوه های تازه تشکیل شده، به علت عدم توانایی درخت در تامین مواد کودی مورد نیاز خود، متاسفانه مقدار زیادی از این میوه های تازه تشکیل شده از بین می روند.
پس از تشکیل میوه، مراحل رشد و نمو آن آغاز می شود. مراحل مختلف رشد میوه شامل تقسیم سلولی، حجیم شدن سلول ها، رسیدن فیزیولوژیکی و رسیدن کامل میوه می باشد. دوره تقسیم سلولی بستگی به گونه های مختلف میوه دارد. این دوره در درختان سیب 4-5 هفته بعد از باز شدن گل ها می باشد. افزایش تعداد سلول‌ها که یکی از عوامل مهم در درشتی میوه می باشد و ظرفیت بزرگ شدن میوه را ایجاد می کند در این دوره صورت میگیرد در نتیجه باید کاری کنیم که تعداد تقسیمات سلولی گیاه بالا رفته و اگر تعداد سلول ها افزایش یابد قطعا پتانسیل افزایش درشتی میوه هم شکل خواهد گرفت.
نکته قابل توجهی که می توان به آن اشاره کرد این است که هرچه تعداد سلول تشکیل شده درمیوه بیشتر باشد از سلول های حجیم شده باشد به طبع عمر انبار داری محصول نیز افزایش می یابد. استفاده از اسید های آمینه به علت داشتن عنصر ریزمغذی و ویژگی کلات کنندگی مواد موجب می شود تا جذب، تجزیه و انتقال عناصر مورد نیاز و غذای گیاه به درون گیاه آسان تر صورت گیرد و میزان مصرف کود های شیمیایی و سموم را تقلیل می بخشد. همچنین آمينو اسيدها از عوامل اصلي سنتز پروتئين ها مي باشند. فعالیت های مهم و ساختاری در گیاه مانند فعالیت های سوخت و ساز و سیستم ترابری در درون گیاه به واسطه وجود پروتئین ها تنظیم و کنترل می شوند. اسيدهای آمينه موجب تسريع در فرآيند تشكيل و تكوين ساقه و برگ، فعال سازي سيستم تشكيل و رشد ريشه و ارتقاء جوانه زني بذر می شوند.
در مراحل فندقی و گردویی شدن میوه، استفاده از کود ها ی پتاسیم نقش قابل توجهی در درشت کردن و افزایش طول انبارداری، بازار پسندی و صرفه اقتصادی میوه ها دارد. برای افزایش رشد و درشتی میوه درختان باید میزان قند های داخل میوه افزایش یابد و در کنار آن، آب کافی در اختیار گیاه قرار گیرد از مهمترین عناصری که باعث انتقال مواد قندی و تجمع آنها در سلول های هدف می گردد، عنصر پتاسیم است.
یکنواختی و شدت رنگ قرمز پوست میوه سیب در بهبود کیفیت و بازارپسندی میوه نقش بسزایی دارد. دو عنصری که نقش مهمی در رنگ گیری میوه به ویژه در مورد سیب های قرمز دارند آهن و پتاسیم هستند درختان سیب هر ساله از مقدار زیادی پتاسیم برای تولید میوه استفاده می کنند. پتاسیم سایز و رنگ میوه ها را بهبود می بخشد و می تواند در بهار از جوانه ها در برابر آسیب از یخبندان و سرمازدگی محافظت کند.
