میزان ماده آلی خاک تابع مدیریت خاک،بافت خاک،اقلیم،موقعیت جغرافیایی و پوشش گیاهی است. عملیاتی که باعث افزایش رشد گیاه در مزرعه شوند ،سبب ازدیاد توسعه ریشه ها و بقایای گیاهی در خاک می شوند. شخم فراوان موجب افزایش سرعت تخریب و تجزیه شدن آن و بالا بردن سرعت اکسیداسیون ماده آلی شده و در نتیجه سبب کاهش این مواد می شود. میزان ماده آلی خاک با شروع عملیات شخم کاهش یافته ولی مجددا با ایجاد پوشش گیاهی افزایش می یابد. طبق براوردها، در خلال چند دهه گذشته سطح جنگل های کشور از حدود 18 میلیون هکتار به 12/4 میلیون هکتار و سطح جنگل های شمال کشور نیز از 3/4 میلیون هکتار به 1/8 میلیون هکتار کاهش یافت هاست . سازمان خواروبار کشاورزی سازمان ملل متحد (فائو) میزان فرسایش در ایران را 3 تا 4 میلیارد تن خاک در سال اعلام نموده ولی مستندات آن منتشر نشده است.برآوردهای ذاخلی فرسایش خاک مبتنی بر فرضیات 1/5 میلیارد تن است که با توجه به متوسط جهانی فرسایش که 2 تن در هکتار است این رقم نگران کننده است . در حال حاضر نزدیک به 125 میلیون هکتار از 165 میلیون هکتار اراضی کشور در معرض فرسایش قرار دارند. گزارش های مربوط به حوضه های آبریز کشور نشان می دهد که از بین بردن پوشش گیاهی از علل عمده فرسایش است.
علاوه بر خسارات زیست محیطب مربوط به فرسایش خاک، آمارنگران کننده ای نیز در مورد خسارت سیلاب و افزایش روند وقوع آن به چشم می خورد. از سال 1977 تا 1988 حدود 390000 نفر در اثر بلایای طبیعی جهان کشته شده اند که 58 درصد این آمار مربوط به سیلاب بوده است و حدود 70 درصد اعتبارات سالیانه طرح کاهش بلایای طبیعی و حوادث غیر مترقبه آن صرف شده است. متاسفانه رشد 240 درصدی خسارات ناشی از سیل کشور در 4 دهه گذشته موید این ادعاست. نمونه شاخص این رویداد ،وقوع سیل در فروردین ماه 98 در استان های گلستان،لرستان و فارس بود که کشتگان و خسارت های زیادی بر جای گذاشت که مهم ترین دلیل تشدید خسارت سیل ، تخریب منابع طبیعی و پوشش گیاهی منطقه بود که از یمک طرف به علت خشکسالی های اخیر و از طرف دیگر در اثر توسعه بی رویه و دخلو تصرف غیرمجاز توسط عوامل انسانی بوده است. به دلیل کاهش پوشش گیاهی و محتوای ماده آلی خاک ها ،میزان رواناب ناشی از بارش تا حدود 30 برابر افزایش یافته و در برخی مناطق که فرسایش پذیری بالاتری داشته اند ،باعث جابه جا شدن گل و لای زیاد و خسارات و تلفات شدید شده است. بنابراین با توجه به اهمیت موضوع ،اثرماده آلی که از ارکان اصلی سلامت و کیفیت خاک می باشد در فرسایش پذیری مورد بررسی قرار می گیرد.
زرین خوشه هامون
