گیاه برای رشد سالم و بهینهی خود به واحدهای مغذی زیادی نیاز دارد. بدون این مواد مغذی گیاهان نمیتوانند به اندازهی تمام توان خود رشد کنند، میزان برداشت کاهش پیدا میکند و بیشتر در معرض بیماری قرار میگیرد. مهمترین مواد مغذی درختان که بدون آنها قادر به ادامهی حیات نیستند، به عنوان عناصر ماکرو (مغذیهای اصلی) (Macronutrient) شناخته میشوند: نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K).
خاکها در اغلب موارد دچار کمبود این مواد هستند که میتواند طبیعی و یا نتیجهی کشت بیش از حد و دیگر عوامل محیطی باشد. در صورت وجود کمبود، مواد مغذی باید به خاک اضافه شود تا محیط مناسبی برای رشد بهینهی گیاه ایجاد شود.
هر یک از مواد عناصر ماکرو (مغذی اصلی)، در تغذیهی گیاه ضروری است و در رشد، گسترش و تولید مثل گیاه نقش اساسی ایفا میکند.
نیتروژن یکی از اجزای اصلی در بسیاری از فرایندهای مورد نیاز برای رشد است. به خصوص، نیتروژن برای کلروفیل که به گیاه امکان فتوسنتز (فرایندی که گیاه با دریافت نور خورشید، از کربن دیاکسید و آب، قند تولید میکند) میدهد ضروری است. همچنین نیتروژن یک بخش مهم در آمینواسیدها (اساس پروتئین) میباشد. نیتروژن در ترکیباتی که عمل ذخیرهسازی انرژی را انجام میدهند نیز شرکت دارد. تأثیر حذف کود نیتروژندار در برداشت غلات نشان داد که در غیاب نیتروژن، میانگین برداشت ذرت ۴۱٪، برنج ۳۷٪، جو ۱۹٪ و گندم ۱۶٪ کاهش یافت.
نیتروژن را میتوان از اتمسفر دریافت و به مواد مغذی مفید تبدیل کرد و یا ممکن است به طور طبیعی در خاک موجود باشد، با این حال بهتر است همیشه اطمینان داشت که به میزان کافی برای رشد بهینهی گیاه موجود باشد. مواد زیر را میتوان در ترکیبات NPK به عنوان منابع نیتروژن به کار برد.
منابع غیر ارگانیک رایج نیتروژن در ترکیبات NPK
منابع ارگانیک رایج نیتروژن
این ماده نیز در مجموعهای از عملکردهای مورد نیاز برای رشد سالم گیاه، استحکام ساختاری، کیفیت محصول، تولید دانه و...، نقش مهمی ایفا میکند. همچنین فسفر رشد ریشهها و شکوفهزنی را افزایش میدهد و برای DNA گیاه ضروری است. فسفر در تبدیل انرژی خورشیدی به انرژیهای مفید نقش مهمی دارد.
همانند نیتروژن، فسفر را نیز میتوان از منابع ارگانیک یا غیر ارگانیک بدست آورد:
منابع رایج غیرارگانیک فسفر
منبع غیرارگانیک اصلی فسفر، سنگ فسفات است. سنگ خردشدهی فسفات را میتوان به طور مستقیم در خاک استفاده کرد. با این حال، اگر این سنگ را فرآوری کرد تا گیاه راحتتر بتواند آن را جذب کند تأثیر بسیار بیشتری دارد.
منابع رایج ارگانیک فسفر در ترکیبات NPK
پتاسم در فرایندهای مختلف رشد و گسترش گیاه نقشی ضروری دارد. از پتاسیم معمولاً به عنوان «عنصر کیفیت» نام برده میشود، زیرا در بسیاری از خصوصیات مرتبط با کیفیت، مثل اندازه، شکل، رنگ و حتی مزه نقش دارد. گیاهانی که دارای کمبود پتاسیم هستند رشد ناقص و میزان محصول کمتری دارند.
پتاسیم از منابع ارگانیک و غیرارگانیک مختلفی بدست میآید:
منابع غیرارگانیک
منبع غیرارگانیک اصلی برای پتاسیم مورد استفاده در کودهای NPK، پتاس است. همانند سنگ فسفات، پتاس نیز در سرتاسر دنیا استخراج و تبدیل به یک محصول پالایش شده میشود. همچنین میتوان پتاسیم را از پتاسیم سولفات، لنگ بنیت (langbeinite) و پودر گرانیت بدست آورد.
منابع ارگانیک
هر گیاهی برای رشد اولیه به نیتروژن، فسفر و پتاسیم نیاز دارد و کمبود این عناصر در درازمدت موجب کاهش رشد و شادابی گیاهان میشود. کود NPK حداقل نیاز غذایی گیاهان و درختان را تأمین میکند و تغذیه پایه آنها را شکل میدهد. بصورت کلی نیتروژن رشد رویشی گیاه را افزایش داده و در غذا سازی گیاه نقش ویژهای دارد. فسفر حجم ریشهها و جذب مواد غذایی را بیشتر میکند و به این ترتیب کمک میکند گلدهی و رشد و گرده افشانی در درختان و گلها افزایش یابد. پتاسیم بر کیفیت رشد گیاه و محصولات و حتی مزه میوهها تأثیر مستقیم دارد و گلدهی را افزایش میدهد از طرفی پتاسیم سیستم ایمنی گیاه را بالا میبرد و از بروز بسیاری از بیماریها جلوگیری میکند. اینها تنها بخش کوچکی از خواص عناصر موجود در کود NPK میباشد که در هنگام خرید کود NPK میتوانید به آنها توجه کنید. درنهایت باید بدانید بر اساس نیاز و نوع گیاه اقدام به تهیه کود مورد نظر کنید.