فروت ست یک کود کشاورزی است و نام آن به این دلیل فروت ست است که مرحله صفر تشکیل میوه در نهنج را فروت ست می نامند. یعنی دقیقا زمانی که گل تصمیم به تقسیم سلولی می گیرد را اصطلاحا فروت ست می گویند. کود فروت ست fruit set یکی از موثرترین ترکیبات برای بهبود روند گلدهی و رشد زایشی درختان و کمک به باروری و میوه دهی بیشتر است. در این کودها ترکیبی از عناصر ازت، بور و روی نقش مهم و کلیدی داشته و در زمان های مختلف به صورت محلول پاشی مورد استفاده قرار می گیرند. به طوریکه بعد از کوددهی با محلول فروت ست مواد غذایی مورد نیاز جوانه ها از طریق برگ جذب شده و دوره گرده افشانی موثرتر خواهد بود.
یکی از مواردی که از لحاظ اقتصادی برای باغداران بسیار حائز اهمیت است، افزایش میوههای سر درختی است. در اوایل فروردین ماه و اواخر اسفند که خاک دمای بسیار پایینی دارد و برگ ها هنوز به وجود نیامدهاند و علاوه بر این گردش شیره گیاهی نیز بیش از حد آهسته است، تغذیه جوانهها از اهمیت زیادی برخوردار است.
ناگفته نماند که محلول پاشی درختان توسط فروت ست را در فصل سرد انجام می دهند؛ زیرا که تاثیر بسزایی در تمامی فعالیت هایی که درخت باید در طی سال انجام دهد (مانند فعالیت دوباره، رویش جوانه ها، گلدهی، میوه و …) می گذارد.
از دیگر ویژگی های فروت ست افزایش مقاومت گیاه در برابر عوامل محیطی مانند تگرگ، برف، باران و سرماست. همچنین این کود کشاورزی با وجود عناصری که دارد، تاثیر بسزایی در خوشهبندی و تلقیح گیاه داشته و عملکرد محصول را با حفظ مرغوبیت افزایش میدهد.
درختان بعد از برداشت محصول به مرور در خواب زمستانی قرار می گیرند. در این بازه برای اینکه بتوانند در برابر سرمای زمستان و همچنین بیماری و آفات مقاومت مطلوبی داشته باشند، نباید از نظر مواد مغذی دچار کمبود شوند. این مساله به شدت می تواند به جوانه های درخت آسیب وارد کند. به همین دلیل یکی از مراحل استفاده از فروت ست، بعد از برداشت میوه و محصول و قبل از ریزش برگ درختان است. با محلول پاشی ازت، بور و روی وارد جوانه ها شده و در سرمای زمستان مقاومت مطلوبی خواهند داشت.
علاوه براین، با محلول پاشی فروت ست در زمان مناسب می توان از بیدار شدن زود هنگام درختان در زمستان نیز جلوگیری کرد. در صورت زود بیدار شدن درختان در فصل زمستان خطر سرمازدگی را برای آنها افزایش می دهد. به همین دلیل باید استفاده از کود فروت ست بعد از برداشت محصول و قبل از ریزش برگ را جدی گرفت.
در حالت کلی فروت ست در این شرایط باعث می شود مواد غذایی مورد نیاز جوانه ها تامین شود. در نتیجه در هوای سرد زمستان فعالیت های زیستی آن دچار اختلال نخواهد شد و بهار بهتری پیش روی درخت خواهد بود.
یکی از مشکلات رایج در باغداری، سال آوری درختان است. منظور از سال آوری این است که درخت در یک سال میوه بسیار زیادی دارد و سال بعد با کاهش چشمگیری در این زمینه مواجه می شود. اصلی ترین دلیل برای این مساله، کمبود مواد غذایی مورد نیاز جوانه ها است. میوه ها در مرحله رشد نیاز به مواد غذایی بسیار زیادی دارند. حال در شرایطی که تقاضای میوه ها برای مواد غذایی بیشتر از مواد جذب شده از ریشه باشد، مواد غذایی جوانه ها را مصرف می کند.
برای درک بهتر این موضوع لازم است بدانید که میوه در مسیر عبور مواد غذایی مورد نیاز جوانه ها قرار گرفته است. لذا اگر ریشه قادر به تامین مواد غذایی میوه نباشد، جوانه ها با کمبود مواد مغذی روبر شده و دچار ریزش یا افت کیفیت خواهند شد. جوانه هایی که در سال آور رشد می کنند، به دلیل کمبود مواد غذایی در سال بعد نمی توانند در گرده افشانی و تکامل تخمک و گلدهی موثر عمل کنند.
استفاده از کود فروت ست می تواند یک عامل موثر برای جلوگیری از سال آوری باشد. در مرحله رشد میوه ها با محلول پاشی فروت ست می توان مواد غذایی مورد نیاز جوانه ها را تامین کرد. در این صورت نه تنها میوه ها رشد بهتری دارند، بلکه جوانه های سال بعد نیز کیفیت خود را حفظ نموده و باعث افزایش باروری درخت در سال بعد خواهند شد.
یکی دیگر از مزایای استفاده از کود فروت ست، کمک به گلدهی بیشتر و بهتر درخت است. در اوایل بهار که درخت به تازگی از خواب زمستانی بیدار شده است، جوانه های زایشی آن رشد می کند. منظور از جوانه های زایشی در اینجا همان گل است. در کنار آن جوانه های رویشی یا همان برگ نیز شروع به رشد می کنند. این در حالیست که ریشه درخت هنوز رشد کافی نداشته و نمی تواند مواد مغذی مورد نیاز گل و برگ را تامین کند. بهترین راهکار در این مرحله، استفاده از محلول فروت ست است. با محلول پاشی فروت ست می توان مواد مغذی را مستقیم به برگ و جوانه ها هدایت کرد.
این کود از سه عنصر بر، ازت و روی تشکیل شده است که نقش آنها را به صورت جداگانه در این قسمت شرح میدهیم:
بر : این عنصر برای به وجود آمدن میوه مناسب است و باعث جلوگیری از ناتوانی در لقاح گلها میشود. اگر تلقیح گل دچار ضعف باشد، در نهایت میوهای بد قیافه و ناقص به وجود میآید.
ازت : نقش چشمگیری در فتوسنتز داشته و یکی از اجزاء تشکیل دهنده ابتدایی در برابر ترکیبات آلی مانند اسیدهای نوکلئیک و اسیدهای آمینه میباشد.
روی : روی یکی از عناصری است که نقش مهمی در تولید کلروفیل، سنتز ویتامین c، مزه و بوی محصولات، شکل گرفتن رنگدانه و متابولیسم ازت دارد. همچنین باعث سرعت بخشیدن فعالیتهای فتوسنتز و آنزیمی میشود. فقدان روی نیز سبب دیرتر شکفته شدن جوانههای رویشی و زایشی در درختان میشود.
آنچه باعث به ثمر نشستن دانه بهتر میشود؛ عمل لقاحیست که بین عنصرهای فروت ست (بر، ازت و روی) و تخمک گیاه انجام میشود. به همین دلیل برای افزایش مقاومت گیاه از تلفیق آمینو اسید، فولیک اسید و جلبک دریایی استفاده میکنند.
نکته : ممکن است در برخی از مناطق، بر موجود در برگ و آبی که زمین توسط آن آبیاری میشود، بالا باشد. در این صورت باید بر را از مخلوط فروت ست حذف کنیم.
در فروت ست بعد از برداشت، درخت در فرصت کوتاهی که دارد باید قبل از ریزش برگها، جوانهها را تقویت کند. با محلول پاشی کودهای مورد نیاز برای برنامه فروت ست به درخت کمک خواهیم کرد تا مواد غذایی بیشتری را در جوانهها ذخیره کند. دقت داشته باشید که هر چه از زمان برداشت میوهها بگذرد توانایی برگها برای فعالیت و جذب عناصر کاهش مییابد. بنابراین سعی کنید فروت ست بعد از برداشت به تأخیر نیافتد و برگ هنوز سبزینگی مناسبی داشته باشد. در ضمن برای درختانی که زودتر از ۱۵ مرداد برداشت میشوند باید فروت ست از ۱۵ مرداد به بعد اجرا شود. ولی برای درختانی که بعد از ۱۵ مرداد برداشت میشوند، فروت ست بلافاصله پس از برداشت انجام گیرد.
در نوبت دوم فروت ست در زمان تورم جوانه ها توصیه میشود. دقت داشته باشید که در بسیاری از درختان مانند درختان هسته دار با توجه به اینکه برگ در زمان تورم جوانه وجود ندارد بنابراین فروت ست در زمان تورم جوانه ها نیز تاثیر زیادی نخواهد داشت. ولی در درختانی مثل درختان دانه دار یا انگور باید در زمان باز شدن اولین برگ ها و قبل از باز شدن گل ها فروت ست انجام شود. سهم یا ارزش فروت ست تورم جوانه ها بسته به نوع درخت در جدول شماره ۱ مشخص شده است.
در نوبت سوم نیز بعد از تشکیل میوه فروت ست اجرا میشود که موجب افزایش ظرفیت بزرگ شدن میوه و جلوگیری از ریزش آن در فصل گرم میشود. زمان اجرای این مرحله کاملا مشخص است و در زمان نخودی شدن یا فندقی شدن میوه (بسته به نوع میوه) اجرا میشود.
قبل از آنکه به بررسی تاثیر این کود در سالآوری درخت بپردازیم بهتر است معنی سال آوری را بهتر از قبل بدانیم. سال آوری یعنی درختی که یک سال بسیار پر میوه بوده ولی در سال بعد یا مثل سال قبل خودش نبوده یا اصلا میوه ای را به بار نیاورده است.
بنابراین؛ برای جلوگیری از سال آوری درخت باید از کود فروت ست برای گیاهان باغ استفاده کنیم. در این صورت درختان هر سال بار یکسانی را خواهند داشت.
سعی کنید همیشه محلول های شیمیایی را به موقع مصرف کنید.
برای میزان مصرف هر محلول با کارشناس کشاورزی حتما مشورت کنید.
برای گیاهانی که به تازگی به مرحله میوه دهی رسیده اند زیاد از محلول ها استفاده نکنید.
برعکس گیاهان جوان، برای گیاهان مسن سعی کنید حتما از محلول های شیمیایی به میزان حداکثر استفاده کنید.
محلول پاشی را در هوای ملایم انجام دهید (اول صبح و یا عصر).